Monitorowanie narażenia na hałas i szacowanie ryzyka uszkodzenia słuchu u pracowników różnych grup zawodowych: a. pracowników branży rozrywkowej – trenerów fitness, b. pracowników stosujących słuchawkowe zestawy komunikacyjne, c. operatorów ultradźwiękowych urządzeń technologicznych niskich częstotliwości
6/4/10/NPZ/FRPH/2018/312/515/A
dr hab. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska prof. IMP

Projekt stanowi kontynuację badań prowadzonych w latach 2016-2017, w ramach realizacji I etapu Narodowego Programu Zdrowia (NPZ). Ogólnym celem tych badań było monitorowanie narażenia na hałas i ocena ryzyka uszkodzenia słuchu w grupach zawodowych pracowników, które nie są rutynowo objęte kontrolą, takich jak pracownicy szeroko rozumianej branży rozrywkowej oraz użytkownicy słuchawkowych zestawów komunikacyjnych. W II etapie NPZ badaną grupę rozszerzono o pracowników eksponowanych na hałas ultradźwiękowy, którego szkodliwego działania na narząd słuchu dotychczas wystarczająco nie udokumentowano.

Realizowane aktualnie badania są w szczególności kontynuacją projektu, w trakcie którego oceniano narażenie na hałas i wczesne uszkodzenia słuchu u pracowników w branży rozrywkowej – barmanów pracujących w pubach, dyskotekach i klubach muzycznych. Wyniki wcześniejszych badań potwierdziły występowanie znaczących przekroczeń wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń hałasu na stanowiskach pracy barmanów, a także występowanie u 77% badanych osób  czasowych zmian progów słuchu, co może skutkować rozwojem trwałych ubytków słuchu.

Do grupy pracowników branży rozrywkowej, w której może dochodzić do znaczących przekroczeń narażenia na hałas poza pracownikami klubów nocnych i pubów należą także instruktorzy fitness. Ocenę narażenia na hałas u trenerów fitness komplikuje fakt, że ekspozycja jest zazwyczaj zmienna w czasie, zarówno w aspekcie poziomów narażenia, jak i długości trwania. Problem stanowi również monitorowanie audiometryczne na wczesnym etapie rozwoju urazu akustycznego. Proponowane badania ukierunkowane są na oba powyższe problemy.

W ramach realizacji zadania planowane jest również kontynuowanie oceny narażenia na hałas oraz związanego z nim ryzyka uszkodzenia słuchu wśród pracowników różnych branż używających słuchawkowych zestawów komunikacyjnych. Standardowe metody pomiaru hałasu nie pozwalają na ocenę ekspozycji na hałas w przypadku stosowania zestawów słuchawkowych, czyli wtedy, gdy źródło dźwięku znajduje się w pobliżu ucha pracownika. W Polsce nie przeprowadza się rutynowo pomiarów i oceny narażenia na hałas na stanowiskach pracy wyposażonych w słuchawkowe systemy komunikacyjne, a w konsekwencji brak jest informacji nt. skali narażenia i związanego z nim ryzyka upośledzenia słuchu wśród pracowników. Tymczasem słuchawkowe zestawy są coraz częściej stosowane przez pracowników różnych branż. Co więcej, dostępne dane literaturowe i wyniki pilotażowych badań własnych wskazują, że tego typu urządzenia tego typu mogą być źródłem hałasu o poziomach dźwięku A przewyższających 85 dB, a więc stwarzających ryzyko upośledzenia słuchu.

Specyficzną odmianą hałasu jest hałas ultradźwiękowy, w którego widmie dominują składowe z zakresu wysokich częstotliwości słyszalnych i niskich ultradźwiękowych (od 10 do 40 kHz). Głównym źródłem tego rodzaju hałasu są ultradźwiękowe urządzenia technologiczne niskich częstotliwości (np. myjki lub zgrzewarki). Hałas ten jest również emitowany w sposób niezamierzony w wyniku przepływu lub wypływu sprężonych gazów lub dużych prędkości obrotowych elementów składowych przez inne maszyny i urządzenia. Wysokie częstotliwości słyszalne (1020 kHz) mogą powodować uciążliwość, szumy uszne, bóle głowy, zmęczenie i nudności. Po drugie - składowe ultradźwiękowe (powyżej 20 kHz) o wysokich poziomach ciśnienia akustycznego mogą powodować uszkodzenie słuchu. Stąd wartości dopuszczalne ustalono na takim poziomie, aby uniemożliwiały wystąpienie uszkodzenia słuchu i subiektywnych skutków w postaci zmęczenia, bólu głowy, nudności, dzwonienia w uszach, wymiotów itp. W Polsce w 2001 r. miała miejsce nowelizacja wartości NDN hałasu ultradźwiękowego, ale sprowadzała się tylko do ograniczenia rozpatrywanego zakresu częstotliwości. W konsekwencji opracowane blisko 50 lat temu i nieudokumentowane w pełni wartości dopuszczalne hałasu ultradźwiękowego są nadal stosowane, a tylko nieliczne prace potwierdzają związek pomiędzy ubytkami słuchu i narażeniem na hałas ultradźwiękowy. Tymczasem technologie ultradźwiękowe niskich częstotliwości są coraz częściej stosowane w wielu działach gospodarki. Istnieje więc potrzeba weryfikacji szkodliwego działania hałasu ultradźwiękowego na narząd słuchu.

Celami projektu są:

• opracowanie metody monitorowania narażenia na hałas i wczesnych skutków zdrowotnych u pracowników branży rozrywkowej – trenerów fitness,
• ocena narażenia na hałas i stanu słuchu pracowników stosujących słuchawkowe zestawy komunikacyjne oraz oszacowanie ryzyka uszkodzenia słuchu wśród potencjalnych użytkowników tego typu urządzeń oraz opracowanie wytycznych dotyczących zasad kontroli narażenia na hałas i minimalizowania jego niekorzystnego wpływu,
• ocena narażenia na hałas ultradźwiękowy i jego wpływu na stanu słuchu operatorów ultradźwiękowych urządzeń technologicznych niskich częstotliwości.

------