Archive

---

Med. Pr. 2000;51(6)

Job description sheets as a source of information for health prevention

Karty charakterystyki zawodów jako źródło informacji dla celów profilaktyki zdrowotnej

J. Bugajska

Abstract

Polski Kodeks pracy oraz dyrektywy obowiązujące w Unii Europejskiej nakładają na pracodawców obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w czasie pracy, w tym podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do ograniczenia lub wyeliminowania występujących w środowisku pracy czynników ryzyka oraz informowania pracowników o wielkości tego ryzyka i sposobach jego zmniejszania. Realizacja tego obowiązku jest kluczowym elementem systemu przedsięwzięć mających na celu ograniczenie liczby wypadków i chorób zawodowych wśród osób czynnych zawodowo. Skuteczność realizacji przez pracodawców zobowiązań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zależy od wielu czynników. Jednym z ważniejszych jest identyfikacja czynników ryzyka związanych z wykonywanym zawodem. Istotne jest także określenie szczególnych, niezbędnych predyspozycji lub ograniczeń do wykonywania danego zawodu, co umożliwia właściwy dobór do zawodu i prawidłowe ukierunkowanie przygotowania kandydatów, a w trakcie zatrudnienia monitoring stanu zdrowia. Oczywiście działania te ukierunkowane na tzw. czynnik ludzki procesów pracy powinny łączyć się z kształtowaniem prawidłowych warunków pracy, poprzez techniczne rozwiązania dla eliminowania lub ograniczania działania czynników mogących powodować ryzyko zdrowotne. W tym kontekście jako szczególnie ważne jawi się stworzenie odpowiedniego systemu informacji, który ułatwi identyfikowanie czynników mogących powodować zagrożenie, szkodliwość i/lub uciążliwość w środowisku pracy. Problem braku śródeł kompleksowej informacji o czynnikach zagrożenia, szkodliwych i/lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy w różnych zawodach, skutkach zdrowotnych i działaniach profilaktycznych dotyczy nie tylko Polski. Dla jego rozwiązania powstał więc pod auspicjami Międzynarodowej Organizacji Pracy międzynarodowy zespół, którego zadaniem jest opracowanie zbioru Kart Charakterystyki Zawodów w różnych wersjach językowych i udostępnienie ich w internecie. Daje to duże możliwości rozpowszechnienia kart charakterystyk zawodów wśród grup, dla których są one dedykowane, a także możliwość płynnej aktualizacji danych w zależności od zmian technologicznych lub organizacyjnych. W opracowywanych obecnie kartach charakterystyki zawodów dla różnych zawodów główny nacisk jest położony na określenie czynników niebezpiecznych w tym urazowych, oraz czynników szkodliwych i uciążliwych, w tym psychofizycznych. Dla każdego z wymienionych w karcie czynników zawarto informacje dotyczące potencjalnych, negatywnych skutków zdrowotnych oraz o niezbędnych działaniach profilaktycznych. W piśmiennictwie znajdują się pozycje omawiające szerzej zagadnienia związane z konkretnym zawodem oraz uregulowania prawne mające do nich zastosowanie. Karty opracowywane są w poszczególnych krajach, a następnie są tłumaczone i weryfikowane z uwzględnieniem specyfiki procesów technologicznych różnych krajów. Karty przeznaczone będą do wykorzystania przez pracowników służb bezpieczeństwa i higieny pracy, Inspekcji Pracy i stacji sanitarno-epidemiologicznych, a także przez osoby kwalifikujące do szkół nauki zawodu oraz lekarzy medycyny pracy i rodzinnych. Zawarte w nich informacje będą stanowiły niezbędną podstawę dla tworzenia różnego rodzaju instrukcji, przewodników, wskazówek dotyczących bezpieczeństwa, w tym planowania przedsięwzięć profilaktycznych.