Archive

---

Med. Pr. 2000;51(6)

Exposure during intervention radiological procedures

Narażenie personelu podczas zabiegów radiologii interwencyjnej

M.A. Staniszewska, J. Jankowski

Abstract

Radiologia interwencyjna, zwana inaczej chirurgią wewnątrznaczyniową, jest nową, szybko rozwijającą się specjalnością medyczną. Zabiegi wykonywane pod kontrolą fluoroskopową obejmują rozszerzanie zwężonych naczyń, rekanalizację lub embolizację naczyń, oraz wytwarzanie zespoleń naczyniowych. Chociaż tego rodzaju procedury wprowadzone zostały przez radiologów, to obecnie większość ich jest wykonywana przez lekarzy innych - niż radiologia - specjalności (kardiologów, chirurgów naczyniowych, gastroenterologów itd.), którzy zawsze uświadamiają sobie ryzyko związane z używaniem promieniowania jonizujące - zarówno dla nich samych, jak i dla pacjentów. Dlatego tak ważne jest monitorowanie narażenia tej grupy personelu. Ze względu na możliwość przebywania członków zespołów zabiegowych w bezpośredniej bliskości lampy rtg rutynowa dozymetria indywidualna prowadzona dla ogółu osób zawodowo narażonych na promieniowanie X nie zapewnia wystarczająco dokładnej oceny dozymetrycznej tego personelu. W pracy przedstawiono wyniki szczegółowych pomiarów dozymetrycznych przeprowadzonych wśród operatorów wykonujących zabiegi z zakresu: - kardiologii interwencyjnej (przezskórną śródnaczyniową angioplastykę tętnicy wieńcowej (PTCA), wytworzenie pomostów aortalno-wieńcowych oraz poprzedzającą je koronarografię), - neuroradiologii (embolizację tętniaków) oraz - chirurgii śródnaczyniowej w obszarze jamy brzusznej (wytworzenie zespoleń naczyniowych w obszarze wątroby (tzw. "shunt" wątrobowy, ang. TIPS), wytworzenie przetoki nerkowej). Ocenę dozymetryczną przeprowadzono dla operatorów, gdyż są oni najbardziej narażonymi członkami zespołów zabiegowych, ponieważ z konieczności przebywają w bezpośredniej bliskości śródła promieniowania i pacjenta. Kompleksowa ocena narażenia obejmowała następujące pomiary: - dawki równoważnej na dłonie (mierzonej specjalnie zaprojektowanym dawkomierzem palcowym), - dawki równoważnej na tułów osłonięty fartuchem z gumy ołowiowej (dawkomierz umieszczano pod fartuchem), - dawki równoważnejna szyję (dawkomierz umieszczano na górnej zewnętrznej krawędzi fartucha). Ponadto przeprowadzono pomiary iloczynu dawki i powierzchni wiązki pierwotnej (miernkiem Diamentor, PTW Frieburg), co umożliwiło określenie korelacji między kermą na powierzchniciała pracownika mierzoną dozymetrami termoluminescencyjnymi a ilością promieniowania pierwotnego emitowanego w czasie monitorowanego zabiegu. Ogółem monitorowano narażenie zespołów podczas 42 zabiegów interwencyjnych. Na podstawie zgromadzonych wyników stwierdzono, iż najbardziej narażonym członkiem zespołu jest operator, dla którego oszacowano wartość rocznej dawki efektywnej oraz rocznych dawek równoważnych dla dłoni i oczu; dla poszczególnych rodzajów zabiegów uzyskano następujące maksymalne wartości dawek: - dla kardiologicznych zabiegów angioplastycznych: dawka efektywna 25 mSv; dawka równoważna dla dłoni 438 mSv; dawka równoważna dla oczu 265 mSv, - dla śródnaczyniowych zabiegów angioplastycznych w obszarze jamy brzusznej oraz zabiegów neuroradiologicznych: dawka efektywna 4 mSv; dawka równoważna dla dłoni 360 mSv; dawka równoważna dla oczu 41 mSv. Należy podkreślić, iż podane wyżej maksymalne oszacowane wartości dawek nie przewyższają odpowiednich wartości rocznych limitów określonych przez obowiązujące w Polsce przepisy prawne.