Archive

---

Med. Pr. 2000;51(6)

Quantitative methods of chemical-related cancer risk assessment

Metodyka ilościowej oceny ryzyka choroby nowotworowej wynikającego z narażenia na substancje chemiczne

W. Szymczak

Abstract

Podstawę pracy stanowi przesłanka, że przeprowadzający ocenę ryzyka pracownik służb bhp w zakładzie pracy lub pracownik pionu higieny pracy stacji sanitarno-epidemiologicznej nie będzie samodzielnie budował modelu dawka - odpowiedź na podstawie źródłowych danych. Powinien natomiast otrzymać narzędzie, za pomocą którego, w możliwie najprostszy sposób, mógłby oszacować potrzebne ryzyko. Modele dawka - odpowiedź umożliwiające szacowanie ryzyka choroby nowotworowej dla poszczególnych kancerogennych substancji chemicznych są sukcesywnie publikowane w "Wytycznych szacowania ryzyka zdrowotnego dla czynników rakotwórczych" wydawanych przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi od 1995 r. Jednakże wydawało się celowym zebranie wszystkich opublikowanych dotychczas modeli w jednym opracowaniu oraz poprzez dołączenie odpowiednich komentarzy i potrzebnych wzorów obliczeniowych utworzenie prostego zbioru przepisów praktyki szacowania ryzyka. Wszystkie opublikowane dotychczas modele w "Wytycznych....." można podzielić na dwie główne grupy: modele liniowe oraz modele nieliniowe, przedstawione w odpowiednich tabelach, osobno modele liniowe i osobno nieliniowe. Ponadto spośród liniowych wyróżniono modele dla oceny ryzyka związanego z narażeniem na pył azbestu ze wzglądu na innych charakter zależności między wielością narażenia i prawdopodobieństwem powstania nowotworu. Modele te zostały zamieszczone w trzech tabelach: modele liniowe - dla 21 substancji, modele nieliniowe - dla 12 substancji oraz modele liniowe dla azbestu. W pracy zamieszczono także wzory pozwalające przeliczać dawkę na stężenie i stężenia na dawkę, wzory umożliwiające przeliczenie narażenia w warunkach zawodowych na równoważne mu narażenie w okresie całego życia oraz tzw. współczynniki konwersji pozwalające na wykorzystywanie w ocenie ryzyka dla ludzi rezultatów badań eksperymentalnych na zwierzętach.