Archive

---

Med. Pr. 2002;53(1)

Occupational diseases - epidemiological situation in Poland

Choroby zawodowe - epidemiologiczna ocena sytuacji w Polsce

Wojciech Hanke, Neonila Szeszenia-Dąbrowska, Wiesław Szymczak

Abstract

Zapadalność na choroby zawodowe, jest jedną z podstawowych miar skuteczności wdrażanych programów profilaktycznych w medycynie pracy. Pozwala ona na identyfikację stanowisk pracy, zakładów, sektorów gospodarki narodowej, w której występują warunki pracymogące sprzyjać tej patologii zawodowej. Pamiętać jednak należy, że wiele z aktualnie rozpoznawanych chorób zawodowych jest skutkiem wieloletniego działania czynników szkodliwych, które zwykle miało swój początek w odległej przeszłości.
Liczba chorób zawodowych w Polsce po okresie istotnego wzrostu w latach 1980-1998 (8305 - 12 017 przypadków rocznie), w ostatnich 2 latach zaczęła się powoli zmniejszać (9982 przypadków w 1999 r. i 7339 przypadków w 2000 r.). W okresie 1998-2000 istotnemu zmniejszeniu uległa również wartość współczynnika zapadalności (z 117,3 do 73,9 na 100 tysięcy zatrudnionych), co przemawia za faktem, że trend ten nie wynika jedynie ze zmian w wielkości populacji pracującej.
Wśród stwierdzonych chorób zawodowych w 2000 r.,podobnie jak w latach poprzednich, dominowały choroby narządu głosu wywołane nadmiernym wysiłkiem głosowym, uszkodzenia słuchu, pylice płuc, choroby zakaśne i inwazyjne, choroby skóry, przewlekłe choroby oskrzeli, zespół wibracyjny oraz zatrucia ostre iprzewlekłe. Wymienione grupy obejmowały w 2000 r. 6626 przypadków czyli, 90,3% wszystkich chorób zawodowych. W przypadku każdych z tych chorób w latach 1998-2000 obserwujemy spadek zapadalności. Szczególnie wyraśnie zaznaczony jest spadek w przypadku chorób narządu głosu, chorób zakaśnych i inwazyjnych i zawodowych ubytków słuchu (odpowiednio o 30%, 40% i 51%). Ta pierwsza grupa chorób zawodowych dotyczy głównie nauczycielek i stanowi w 2000 r. 63% ogółu chorób zawodowych wśród kobiet. Głównej przyczyny zapadalności na choroby narządu głosu należy upatrywać w niewłaściwej profilaktyce medycznej oraz, jeszcze do niedawna, braku możliwości kształcenia nauczycieli w stosowaniu technik emisji głosu.
Obserwując trendy zapadalności na choroby zawodowe w Polsce, w latach 1998ś2000 stwierdzamy pozytywny trend odzwierciedlający przede wszystkim poprawę warunków pracy ale także wzrost skuteczności działań o charakterze profilaktyki medycznej.

Key words

occupational diseases, occupational diseases of vocal organ, occupational hearing loss, pneumoconioses