Wstęp. Podjęta analiza stanowi kontynuację prezentowanych wyników badania przeprowadzonego w przedsiębiorstwie w okresie transformacji gospodarczej oraz po restrukturyzacji. Celem niniejszej analizy jest wskazanie zróżnicowania absencji chorobowej, jej wielkości i przyczyn chorobowych wśród osób odchodzącychz pracy z takich powodów, jak: renta inwalidzka, emerytura, przyczyny ekonomiczne zakładu pracy, porozumienie stron, czy wypowiedzenie przez pracownika. Materiał i metody. Badania przeprowadzono w jednym z wielkich zakładów przemysłu środków transportu w okresie jego transformacji gospodarczej (1989ś1994). Badaniami objęto 8588 pracowników. Następnie badanie przeprowadzono po restrukturyzacji (1997ś1999), wówczas zbadano 2702 pracowników. Analizę oparto na takich miarach absencji, jak standaryzowany względem wieku wskaśnik absencji chorobowej, wskaśnik przypadków absencji oraz przeciętny czas trwania przypadku absencji, jak również zastosowano model regresji liniowej i model regresjiPoissona. Wyniki. W początkowym okresie transformacji zaobserwowano wzrost odejść z zatrudnienia na emerytury i renty w okresie poprzedzającym grupowe zwolnienia z przyczyn ekonomicznych. Po restrukturyzacji natomiast dominowały odejścia do prywatnego pracodawcy (44% załogi), jak również wypowiedzenia z przyczyn ekonomicznych (25%). Analiza wykazała, że absencja chorobowa pracowników odchodzących z zakładu w okresie 1989ś1994 była 2-krotnie wyższa od absencji osób pozostających w zatrudnieniu, aodchodzących w latach 1997ś1999 ś była wyższa o 50% wśród mężczyzn i o 20% wśród kobiet w stosunku do pracujących. Najwyższa absencja chorobowa w badanym zakładzie pracy wystąpiła w latach 1989ś1994 wśród pracowników starających się i odchodzących na rentę inwalidzką ś wskaśnik absencji wynosił ok. 25, co oznacza, że osoby te nie przepracowały 1/4 należnego czasu. Głównymi przyczynami odejść na renty inwalidzkie były choroby układu krążenia, choroby układu oddechowego oraz mięśniowo-kostnego. Wysoką absencją charakteryzowała się grupa osób zwalnianych z pracy z przyczyn ekonomicznych. Absencja chorobowa tej grupy osób nie zmniejszyła się, lecz wzrosła w okresie po restrukturyzacji. Wzrost ten wyniósł średnio 21% wśród mężczyzn i 8% wśród kobiet i był związany głównie z zaburzeniami psychicznymi i chorobami układu mięśniowo-kostnego. Wskaśnik absencji chorobowej mężczyzn pozostających w zatrudnieniu w latach 1989ś1994 wynosił przeciętnie 3,46 i kształtował się na niskim poziomie w ciągu całego okresu obserwacji. W latach1997ś1999 wskaśnik ten zmniejszył się do poziomu 3,09. Wśród kobiet nadal pracujących absencja była wyższa - w latach 1989-1994 wskaźnik kształtował się na średnim poziomie 5,87 i w okresie 1997ś1999 zmniejszył się do poziomu 3,89, tj. o 34%. Najniższą absencją chorobową charakteryzowała się grupa pracowników, którzy w okresie 1997ś1999 zostali przejęci z zakładu macierzystego przez prywatnego pracodawcę ś wskaśnik 2,29 dla mężczyzn i 3,48 dla kobiet. Analiza dynamiki wykazała spadekryzyka wystąpienia przypadku absencji zależny w sposób istotny statystycznie od odsetka osób odchodzących z zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych zakładu pracy oraz wzrost przeciętnego czasu trwania przypadku, zwłaszcza w początkowym okresie transformacji gospodarczej, zależny również od odsetka osób zwalnianych z przyczyn ekonomicznych. Wnioski. Przekształcenia strukturalne w zakładach pracy, wynikające z transformacji gospodarczej w naszym kraju, oddziałują na wzrost absencji chorobowej głównie poprzez odejścia pracowników na renty i wcześniejsze emerytury oraz zwolnienia z przyczyn ekonomicznych. Wzrost absencji chorobowej jest zdeterminowany przede wszystkim wydłużaniem się czasu trwania przypadków absencji, bowiem liczba orzekanych przypadków wraz z upływem okresu transformacji zmniejsza się.