Archive

---

Med. Pr. 2004;55(1)

Occupational biohazards: current issues

Biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego - aktualne problemy

Jacek Dutkiewicz Z Zakładu Biologicznych Szkodliwości Zawodowych Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie

Abstract

Minione dziesięciolecie przyniosło znaczny wzrost wiedzy na temat tych żywych organizmów i wytwarzanych przez nie substancji, które stanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi pracujących. Wykryto nowe czynniki zagrożenia, często nieznane przedtemnauce, a równocześnie znacznie poszerzono wiedzę na temat roli i znaczenia wielu znanych wcześniej czynników oraz przekroju narażonych grup zawodowych.
Szczególne zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników służby zdrowia, rolników i weterynarzy mogą stanowić pojawiające się w różnych częściach świata nowe wirusy i priony. Przykładem tego może być nowy koronawirus (SCoV), który wywołał w pierwszej połowie roku 2003 gwałtowną epidemię choroby określonej jako zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS), szczególnie częstej wśród pracowników służby zdrowia. Poprzednio wykryte wirusy pochodzenia zwierzęcego: Nipah występujący u świń i Hendra występujący u koni mogą być przyczyną śmiertelnego zapalenia mózgu u hodowców. Występujące u gryzoni hantawirusy (Puumala, Hantaan, Sin Nombre i inne) mogą wywoływać gorączkę krwotoczną z zespołem nerkowym (HFRS) lub zespół płucny (HPS) u rolników i pracowników laboratoriów. Priony wywołujące odzwierzęcy wariant choroby Creutzfeldta-Jakoba (vCJD) są brane pod uwagę jako potencjalna przyczyna zawodowych zakażeń u rolników i pracowników służby zdrowia, brak jest jednak na to nie-zbitych dowodów.
Najpoważniejszym problemem epidemiologicznym wśród pracowników służby zdrowia w wielu krajach stają się przenoszone przez krew zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV), przeciwko któremu nie wyprodukowano dotąd szczepionki. Szczepionka skutecznie ograniczyła liczbę zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV), natomiast zawodowe zakażenia wirusem HIV powodującym chorobę AIDS są bardzo rzadkie.
Problemem o szczególnym znaczeniu pozostają szkodliwe bioaerozole, występujące w wielu środowiskach pracy. Wykryto wiele nowych czynników biologicznych, występujących w pyłach organicznych, które mogą być przyczyną zawodowych chorób alergicznych i immunotoksycznych u rolników i pracowników przemysłu rolno-spożywczego i drzewnego. Występujące w różnych środowiskach pracy aerozole kropelkowe powstające wskutek rozpylenia wody, olejów, emulsji olejowo-wodnych i innych cieczy mogą zawierać zarówno czynniki zakaśne (Legionella spp.), jak też czynniki alergizujące i/lub toksyczne. Wykazano, że alergeny i endotoksyna wytwarzane przez bakterie Gram-ujemne znajdujące się w tak zwanej mgle olejowej mogą być przyczyną zawodowych chorób układu oddechowego u pracowników przemysłu metalurgicznego.

Key words

biological agents, occupational risk, current issues, infectious microorganisms, allergens, toxins