Archive

---

Med. Pr. 2005;56(1)

Free crystalline silica: a comparison of methods for its determination in total dusts

Wolna krystaliczna krzemionka (WKK) - porównanie metod jej oznaczania w pyłach całkowitych

Aleksandra Maciejewska1, Irena Szadkowska-Stańczyk1, Grzegorz Kondratowicz2 1 Z Zakładu środowiskowych Zagrożeń Zdrowia Instytutu Medycyny Pracy im. J. Nofera w Łodzi 2 Z Centrum Badawczo- Projektowego Miedzi CUPRUM Ośrodek Badawczo-Rozwojowy we Wrocławiu

Abstract

Wstęp. Głównym celem pracy było porównanie i analiza przydatności w ocenie narażenia na pyły wyników ilościowych analiz WKK, wykonanych 3 metodami: powszechnie stosowaną w Polsce metodą chemiczną, spektrometii w podczerwieni i dyfraktometrii rentgenowskiej, w próbkach pyłów całkowitych o różnym składzie. Materiał i metody. Wykonano badania składu mineralnego i zawartości WKK w 9 laboratoryjnych próbkach surowców, materiałów i odpadów przemysłowych, zawierających od około 2 do ponad 80% krystalicznej krzemionki i rozdrobnionych do cząstek odpowiadających wielkością pyłom całkowitym. Identyfikację składników próbek przeprowadzono metodą XRD i FT-IR. W przygotowanych do badań próbkach pyłów wykonano po 10 niezależnych oznaczeń WKK każdą z 3metod analitycznych. Badania wzajemnej zależności średnich wyników oznaczeń WKK przeprowadzono za pomocą analizy korelacji liniowej. Wyniki. W analizowanych próbkach pyłów oprócz kwarcu zidentyfikowano liczne minerały interferujące z nim podczas badań ilościowych. Porównanie średnich wyników oznaczeń WKK wykazało, że metodą FT-IR uzyskuje się wyniki o około 12ś13% niższe niż wyniki pozostałych dwóch metod, lecz stwierdzone różnice mieszczą się w granicach zmienności wyników związanej z ich precyzją i zależnością od stosowanych materiałów odniesienia. Wnioski. Ocena narażenia zawodowego na pyły zawierające krystaliczną krzemionkę może być prowadzona na podstawie ilościowych analiz WKK w pyłach całkowitych każdą z porównywanych metod. Metoda FT-IR jest najbardziej odpowiednia do oznaczeń WKK w próbkach o małej zawartości kwarcu lub pobranych przy niskich stężeniach pyłów, metoda XRD do analizowania próbek wieloskładnikowych, a chemiczna ś w przypadkach średnich i wysokich zawartości WKK wpróbkach lub dużych stężeniach pyłów w środowisku pracy.

Key words

free crystalline silica, quartz, FT-IR, XRD, UV/VIS spectrophotometry