Archive

---

Med. Pr. 2005;56(3)

Trait anxiety and type behavior pattern (A and B) as modifiers of immediate reaction towards violent behaviors

Cecha lęku i wzór zachowania (typu A i B) jako modyfikatory bezpośrednich reakcji na przemoc

Marcin Drabek, Dorota Merecz, Agnieszka Mościcka Z Zakładu Psychologii Pracy Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi

Abstract

Wstęp. Doświadczanie przemocy w miejscu pracy stanowi poważne zagrożenie dla indywidualnego funkcjonowania pracowników i dla funkcjonowania całej organizacji. Konieczne jest podejmowanie działań zmierzających do wyeliminowania ryzyka występowaniatego typu zagrożeń w miejscu pracy i/lub minimalizowania jego skutków. W wielu sytuacjach zawodowych całkowite wyeliminowanie ryzyka narażenia na przemoc jest niemożliwe, bowiem wpisane jest ono w specyfikę profesji, stanowiska czy miejsca pracy (jak np. w pracy pielęgniarek psychiatrycznych). W zakresie możliwych działań pozostaje zatem kontrola nad występowaniem i nasileniem indywidualnych konsekwencji tego typu sytuacji. Badania wykazują, że konsekwencje te zależą w istotnym stopniu od cech osobowych ofiar, w tym również od sposobów bezpośredniego reagowania przez nie w sytuacji doświadczania przemocy. W prezentowanej publikacji analizowany jest związek owych sposobów reagowania na przemoc z cechami indywidualnymi ofiar, takimi jak: poziom cechy lęku i typ wzoru zachowania. Materiał i metody. Badania przeprowadzono z udziałem reprezentatywnej próby 1163 pielęgniarek
z województwa mazowieckiego. Jako narzędzia badawcze wykorzystano wystandaryzowane kwestionariusze
o potwierdzonych właściwościach psychometrycznych. Analizowano związek bezpośredniego sposobu reagowania na przemoc (reagowania w sposób uległy, agresywny lub asertywny) z cechą lęku i wzorem zachowania (wzorem zachowania A i wzorem zachowania B). Wyniki. Tendencja do reagowania w sposób agresywny wiąże się w istotny statystycznie sposób z wysokim poziomem cechy lęku oraz z WZA; tendencja do reagowania w sposób uległy wiąże się z występowaniem wysokiego poziomu cechy lęku i WZB; tendencja do reagowania w sposób asertywny wiąże się z niskim poziomem cechy lęku i WZB. Wnioski. Zaobserwowano istotne zależności pomiędzy cechą lęku, wzorem zachowania a sposobem reagowania na przemoc. Z wysokim poziomem lęku wiążą się dwa niepożądane z punktu widzenia efektywności radzenia sobie z zagrożeniem sposoby reagowania ś reagowanie w sposób uległy i w sposób agresywny. Tendencje te są dodatkowo wzmacniane przez indywidualne dyspozycje behawioralne w postaci typu wzoru zachowania ś przy wysokim poziomie lęku tendencja doreagowania uległością jest wzmacniana przez wzór zachowania B, a tendencja do reagowania agresją zwrotną przez wzór zachowania A. Opisywane cechy indywidualne stanowią względnie trwałą właściwość jednostki, w związku z czym wpływ na ich zmianę jest ograniczony. Wskazanym działaniem jest zatem pogłębianie świadomości pracowników na temat własnych możliwości i ograniczeń oraz ich związku ze sposobem funkcjonowania w sytuacjach zagrożenia. Efektywnym sposobem osiągnięcia tego celu jest systematyczne szkolenie pracowników w zakresie ich umiejętności osobistych i społecznych.

Key words

violence at the workplace, anxiety, type behavior pattern, reaction to violence