Archive

---

Med. Pr. 2006;57(2):139-147

Harmful impact of biological agents released at metalworking

Szkodliwe działanie czynników biologicznych uwalnianych podczas procesów obróbki metali z użyciem chłodziw

Marcin Cyprowski, Anna Kozajda, Katarzyna Zielińska-Jankiewicz, Irena Szadkowska-Stańczyk Nofer Institute of Occupational Medicine, Łódź, Poland

Abstract

Podczas obróbki powierzchniowej metali temperatury ostrza skrawającego mogą dochodzić nawet do 700°C, co może niekorzystnie wpływać na stany wierzchniej warstwy obrabianego metalu jak i samego ostrza. W celu obniżenia temperatury podczas pracy maszyn obróbkowych stosowane są ciecze obróbcze. Do najczęściej stosowanych w przemyśle należą emulsje wodno-olejowe stanowiące mieszaniny koncentratów olejów mineralnych, różnego rodzaju dodatków oraz wody. Obecność wody i substancji organicznych powoduje, że w chłodziwach mogą rozwijać się mikroorganizmy. Często odnotowywanym czynnikiem są także endotoksyny bakteryjne. Przy szybkich obrotach maszyn obrabiających czynniki biologiczne emitowane są w postaci bioaerozolu kropelkowego, który wdychany jest przez pracowników i może powodować niekorzystne efekty zdrowotne, głównie ze strony układu oddechowego. Do chwili obecnej stwierdzono w chłodziwach występowanie ponad 130 gatunków bakterii (w tym chorobotwórczych), grzybów pleśniowych oraz drożdży.
W pracy dokonano przeglądu wyników badań dotyczących szkodliwego oddziaływania czynników biologicznych obecnych w chłodziwach stosowanych przy obróbce metali. Przedstawiono dane opisujące wielkość narażenia na mgłę olejową, bakterie i endotoksyny, a także omówiono liczne skutki zdrowotne, które są wynikiem przebytej ekspozycji. Wskazują one, że do najczęściej zgłaszanych objawów chorobowych należą: kaszel z odksztuszaniem, świszczący oddech, ucisk w klatce piersiowej oraz podrażnienie gardła. Wśród zdiagnozowanych jednostek chorobowych należy przede wszystkim wymienić: przewlekłe zapalenie oskrzeli, astmę, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, a także występowanie ostrych zmian w funkcjonowaniu układu oddechowego objawiające się obniżeniem wartości FEV₁. Wśród głównych schorzeń dermatologicznych wymienia się: trądzik olejowy, infekcje bakteryjne i grzybicę rąk, a także reakcje alergiczne.
Oceniono, że w Polsce narażenie zawodowe na czynniki biologiczne pracowników mających kontakt z chłodziwami do obróbki metali jest mało poznane.

Key words

metalworking, coolants, occupational exposure, bacteria, endotoxins, health effects