Archive

---

Med. Pr. 2006;57(4):335-345

The CIS20R questionnaire and its suitability for prolonged fatigue studies

Przydatność kwestionariusza CIS20R do badania zmęczenia przewlekłego

Teresa Makowiec-Dąbrowska, Wiesława Koszada-Włodarczyk Nofer Institute of Occupational Medicine, Łódź, Poland

Abstract

Wstęp. Celem badania była walidacja Kwestionariusza CIS20R (Checklist Individual Stenght) do oceny poziomu zmęczenia przewlekłego w populacji pracowników oraz określenie jego właściwości psychometrycznych i norm zmęczenia dla populacji polskiej. Kwestionariusz zawiera 20 stwierdzeń, ocenianych w skali 1ś7, odpowiadających czterem aspektom zmęczenia: subiektywne odczucie zmęczenia, obniżenie motywacji, zmniejszenie aktywności i pogorszenie koncentracji. Wynikiem uzyskiwanym w tym kwestionariuszu jest suma ocen wszystkich stwierdzeń i wartości średnie jego składowych. Materiał i metody. Badanie poziomu zmęczenia przewlekłego przeprowadzono wśród pracowników zakładów przemysłowych, hipermarketów i slużb komunalnych (325 mężczyzn i 363 kobiety), pracowników instytutu naukowo-badawczego (81 mężczyzn i 205 kobiet) oraz kobiet w ciąży (20 kobiet). Wyniki. Na podstawie obliczonych współczynników korelacji pomiędzy odpowiedziami na każde z pytań a wynikiem globalnym stwierdzono wysoką mocdyskryminacyjną poszczególnych stwierdzeń. Do oceny zgodności wewnętrznej kwestionariusza posłużono się wzorem alfa Crombacha. Wartość współczynnika dla wyniku globalnego wynosiła 0,912, a dla składowych zmęczenia od 0,611 do 0,879, co wskazuje na dobrąrzetelność metody pomiaru zmęczenia. Opracowano również normy posługując się skalą stenową. Granicę miedzy niskim i średnim poziomem zmęczenia wyznacza sumaryczna wartość 40, zaś miedzy średnim i wysokim 84. Na podstawie badań przeprowadzonych wśród pracowników zakładów przemysłowych, handlu i służb komunalnych oszacowano ryzyko występowania wysokiego poziomu zmęczenia przewlekłego. W grupie mężczyzn czynnikami zwiększającymi to ryzyko była konieczność stania podczas pracy, ogólnie duży wysiłek fizyczny, brak dopasowania do intensywności wysiłku występującego w pracy zawodowej oraz odpowiedzialność (składowa stresu zawodowego). W grupie kobiet czynnikami zwiększającymi ryzyko zmęczenia przewlekłego był brak dopasowania do intensywności wysiłku występującego w pracy, występowanie hałasu utrudniającego rozumienie mowy oraz poczucie psychicznego obciążenia związanego ze złożonością pracy i brak wsparcia (składowe stresu zawodowego). W obu grupach czynnikiem, który zwiększał ryzyko występowania zmęczeniaprzewlekłego były zaburzenia snu. Znaczenie ochronne (zmniejszające ryzyko) w grupie mężczyzn miała jakość diety, a w grupie kobiet czynny wypoczynek po pracy. Wnioski. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że kwestionariusz CIS20R jest dobrym narzędziem do badania zmęczenia przewlekłego. Stwierdzono również, że poziom zmęczenia jest w naszej populacji znacznie wyższy niż w Holandii, kraju autorów kwestionariusza. W tamtych badaniach ustalono, że granicą między śnormalnym zmęczeniemś a zmęczeniem występującym u osób chorych jest wartość 76, która w naszych badaniach jest na poziomie 6 stenu, czyli jeszcze w zakresie wartości umiarkowanych.

Key words

prolonged fatigue, norms, risk factors