Med. Pr. 2008;59(1):79-86 |
EXPERIMENTAL STUDIES - POSSIBILITIES AND LIMITATIONS IN ASSESSING BIOEFFECTS AND HEALTH RISK OF ELECTROMAGNETIC FIELDS |
BADANIA DOŚWIADCZALNE - MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA W POZNANIU EFEKTÓW BIOLOGICZNYCH I RYZYKA ZDROWOTNEGO PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH |
Elżbieta Sobiczewska, Stanisław Szmigielski, Jaromir Sobiech |
Abstract
W pracy przedstawiono problematykę badań doświadczalnych w aspekcie
możliwości i ograniczeń w poznaniu efektów biologicznych i ryzyka
zdrowotnego pól elektromagnetycznych (PEM). Badania efektów
biologicznych i skutków powstawania tych efektów prowadzone są na
różnych poziomach biologicznych. Badania doświadczalne prowadzone na
strukturach komórkowych i zwierzętach prowadzą przede wszystkim do
poznania mechanizmów oddziaływania PEM i obserwacji ewentualnych
efektów biologicznych tych pól. W celu określenia ryzyka zdrowotnego
ekspozycji na PEM niezbędne jest prowadzenie badań na ludziach
(ochotnicy) bądź na populacji ludzkiej - badań epidemiologicznych.
Wykorzystywany w doświadczeniach materiał biologiczny jest specyficznym
miernikiem oddziaływania PEM na organizm i jak każdy miernik ma swoje
zalety i wady, a jego wskazania mogą być obarczone błędem. Należy to
zawsze uwzględniać przy analizie i interpretacji wyników badań
doświadczalnych. Med. Pr. 2008;59(1):79-86
Key words
electromagnetic field, SAR measurements, methodology of experiments