Wstęp: W Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi zrealizowano projekt pt. "Analiza istniejących modeli ubezpieczeń w wybranych krajach UE w części dotyczącej bezpieczeństwa i zdrowia pracujących". Jednym z celów było zidentyfikowanie różnic zachodzących między modelami europejskimi a modelem polskim, stanowiących przesłanki ewentualnego aktywnego włączenia ubezpieczycieli (istniejących i/lub celowo wykreowanych) w realizację zadań z zakresu ochrony zdrowia pracujących w Polsce. Materiał i metody: W realizacji celów wykorzystane zostały dokumenty i publikacje krajowe oraz opracowane przez organizacje międzynarodowe. Do analizy wybrano modele różniące się rozwiązaniami dotyczącymi ograniczania wzrostu kosztów systemów ubezpieczeniowych, stopniem centralizacji zarządzania systemami ubezpieczeniowymi, zakresem współpracy między ubezpieczycielami publicznymi a prywatnymi. Wyniki: Wyniki analizy funkcjonowania modeli ubezpieczeniowych w wybranych krajach europejskich wskazują na stałe procesy usprawniania funkcjonowania systemów ubezpieczeniowych. Obejmują one m.in. ograniczanie wzrostu kosztów systemów zabezpieczenia społecznego, kształtowanie nowych jakościowo relacji między prywatnymi a publicznymi instytucjami ubezpieczeniowymi, uwzględnianie nowych form pracy jako czynnika zmian systemów ubezpieczeniowych. Omówienie i wnioski: Wnioski wynikające z analizy europejskich systemów ubezpieczeniowych w zakresie wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz ewentualne kierunki przekształceń systemu ubezpieczeniowego w Polsce odnoszą się do następujących zagadnień: zakresu centralizacji zarządzania systemem ubezpieczeniowym i roli państwa, stopnia samodzielności instytucji ubezpieczeniowych i ich działań priorytetowych w dziedzinie profilaktyki, mechanizmów motywacyjnych ukierunkowanych na pracodawców, partycypacji pracodawców w ponoszeniu skutków chorób zawodowych i wypadków przy pracy, oraz roli dobrowolnych dodatkowych ubezpieczeń pracowniczych. Med. Pr. 2007:58(6):511-519