Artykuł jest próbą oceny jakości ponadobligatoryjnych działań na rzecz zdrowia personelu, realizowanych w średnich i dużych zakładach pracy w Polsce, dokonywaną z punktu widzenia założeń promocji zdrowia. W oparciu o materiał zebrany metodą ankiety pocztowej w 1998 r. (147 losowo dobranych firm), 2000 r. (755 firm) i 2001 (215 firm) omawiane są również uwarunkowania tej jakości.
Dominującym motywem angażowania się firm w działania prozdrowotne, wskazywanym przez połowę zakładów, jest wieloletnia tradycja firmy w tym zakresie. Tylko ok. 1/4 respondentów określa podejmowane przedsięwzięcia mianem promocji zdrowia (rozumianej jako wspieranie rynkowej strategii firmy poprzez skoordynowane, ponadobligatoryjne działania umacniające zdrowie i dobre samopoczucie personelu), choć realizację różnych działań prozdrowotnych potwierdza ok. 85% zakładów pracy.
Do najczęściej ujawnianych błędów w działalności prozdrowotnej firm należą: a) traktowanie tych działań jako mało istotnych na tle priorytetów funkcjonowania przedsiębiorstwa, b) brak wyodrębnionych struktur do realizacji promocji zdrowia, c) ignorowanie zasady współdziałania personelu w planowaniu i opiniowaniu działań prozdrowotnych, tj. traktowanie pracowników jako biernych odbiorców świadczeń lub wykonawców poleceń, d) brak kompleksowego podejścia do rozwiązywanych problemów zdrowotnych i dominacja przekonania, że można osiągnąć cele poprzez restrykcje lub edukację, z pominięciem metod wspierających, e) niechęć do prowadzenia oceny zarówno przebiegu realizowanych działań, jak ich efektów i konsekwencji.
Główne przeszkody w promowaniu zdrowia to brak środków finansowych na cele prozdrowotne (pow. 60% firm) oraz niedostatek rozwiązań prawnych i systemowych, zachęcających do promowania zdrowia (powyżej 50%), Ten pierwszy czynnik znamiennie częściej wskazują przedsiębiorstwa nierealizujące ponadobligatoryjnych działań, drugi natomiast firmy promujące zdrowie personelu. Med. Pr. 2003;54(1):1-7