Med. Pr. 2010;61(2):183-189 |
OCCUPATIONAL EXPOSURE TO NANOPARTICLES. ASSESSMENT OF WORKPLACE EXPOSURE |
NARAŻENIE NA NANOCZĄSTKI W ŚRODOWISKU PRACY JAKO ZAGROŻENIE DLA ZDROWIA |
Stella Bujak-Pietrek |
Abstract
Nanotechnologia, która jest obecnie jedną z najpopularniejszych gałęzi nauki, to technika umożliwiająca wytwarzanie oraz stosowanie struktur o wielkościach nanometrowych, a jej produkty znajdują zastosowanie niemalże we wszystkich dziedzinach życia. Nanocząstki, czyli struktury, których przynajmniej jeden wymiar nie przekracza 100 nanometrów (1 nm = 1×10-9 m), są wykorzystywane w mechanice precyzyjnej, elektronice, medycynie, kosmetyce, przemyśle farmaceutycznym i innych dziedzinach. Ze względu na małe wymiary nanostruktury wykazują zdecydowanie odmienne właściwości fizykochemiczne, nieznane dla tych samych materiałów występujących w skali makroskopowej. Intensywny rozwój nanotechnologii niesie za sobą, oprócz szerokiego spektrum możliwości aplikacji, również nowe, nieznane dotąd zagrożenia dla zdrowia człowieka. Technologia dotycząca nanocząstek rozwinęła się stosunkowo niedawno, stąd też większość zagadnień z nią związanych (zwłaszcza tych, które dotyczą ryzyka zdrowotnego i wpływu na środowisko) pozostaje dotychczas poza naszą wiedzą i jest w trakcie szeroko zakrojonych badań. Zarówno nanocząstki uwalniane w różnorodnych procesach technologicznych jako produkty uboczne, jak i nanocząstki celowo projektowane i wytwarzane mogą stanowić zagrożenie dla człowieka. Istotnym problemem dotyczącym oceny narażenia jest brak przepisów prawnych regulujących i określających standardy higieniczne, które obowiązywałyby przy produkcji i zastosowaniu nanocząstek. Nie zostały też dotychczas opracowane normy, zgodnie z którymi możliwe byłoby przeprowadzenie oceny ryzyka. Oddzielnym problemem badawczym jest właściwy dobór aparatury pozwalającej na pomiar w powietrzu cząstek o bardzo małych wymiarach, zarówno ich liczby w określonej objętości powietrza, jak i masy cząstek oraz ich powierzchni. W niniejszym artykule przedstawiono możliwości i zakres oceny narażenia na nanocząstki oraz opisano dostępną aparaturę służąca do zliczania i szacowania parametrów, które określają ekspozycję na najdrobniejsze cząstki. Med. Pr. 2010;61(2):183-189
Key words
nanoparticles, nanotechnology, occupational exposure, risk assessment, health effects