Archive

---

Med. Pr. 2007;58(4):327-344

BACKGROUNDS FOR ASSESSING OCCUPATIONAL EXPOSURE TO CRYSTALLINE SILICA DUST IN POLAND AND WORLDWIDE

PODSTAWY OCENY NARAŻENIA ZAWODOWEGO NA PYŁ KRYSTALICZNEJ KRZEMIONKI W POLSCE I NA śWIECIE

Aleksandra Maciejewska

Abstract

Krystaliczna krzemionka jest powszechnie występującym czynnikiem szkodliwym dla zdrowia w środowisku pracy. Narażeni na pył krystalicznej krzemionki są przede wszystkim pracownicy przemysłu mineralnego, paliwowo-energetycznego, metalurgicznego, chemicznego i budownictwa. W Unii Europejskiej liczbę eksponowanych szacuje się na ponad 2 miliony, w Polsce w warunkach ponadnormatywnych stężeń pracuje ponad 50 tys. osób. Ocena narażenia zawodowego na krystaliczną krzemionkę jest procesem wieloetapowym, obejmującym głównie prowadzenie pomiarów w środowisku pracy, ilościowe analizy próbek i porównanie otrzymanych wyników z odpowiednimi wartościami dopuszczalnymi. W pracy przedstawiono zestawienie umożliwiające bezpośrednie porównanie wartości dopuszczalnych krystalicznej krzemionki, przyjętych przez niemal 40 krajów. Odnotowano również konsekwencje jakie w wykazach normatywów higienicznych wywołało uznanie przez IARC dwóch najczęściej spotykanych odmian krystalicznej krzemionki - kwarcu i krystobalitu - za czynnik rakotwórczy dla ludzi. Dokonano także przeglądu oraz zamieszczono odpowiednie tabele zawierające stosowane w różnych krajach metody pobierania próbek powietrza i pomiarów stężeń pyłów w środowisku pracy oraz metody oznaczania krystalicznej krzemionki. Podstawę wyboru stanowiła baza GESTIS, w której wymieniono metody uznane przez UE za odpowiednie dla pomiarów i badań czynników szkodliwych. Szczególną uwagę zwrócono na metody oznaczania krystalicznej krzemionki; analizowano wpływ stosowanych technik analitycznych, sposobów przygotowania próbek do analizy i użytych materiałów odniesienia na uzyskiwane wyniki oznaczeń. Porównano także wartości podstawowych parametrów walidacji metod: granic wykrywalności, oznaczalności i precyzji analiz. Med. Pr. 2007;58(4):327-344

Key words

crystalline silica, quartz, cristobalite, occupational exposure assessment, limit value, X-ray diffraction method, infrared spectrometry method